Huishoudboekje: hoe breng ik mijn inkomsten en uitgaven in kaart?

Het eerste wat je écht moet doen om een financieel doel te bereiken, is het in kaart brengen van je inkomsten en uitgaven. Voor de mensen die van nature veel overzicht hebben of voor degenen die met plezier een Excelletje in elkaar flansen zal dit een makkelijke opgave zijn of zelfs als een open deur aanvoelen. Echter zijn er ook veel mensen die dit een verschrikkelijke taak vinden en er tegenop kijken. Ben jij zo iemand, dan wil ik je toch aanraden om er een keer goed voor te gaan zitten. Niet alleen zal dit je helpen om jouw financiële doel te bereiken of gewoon om simpelweg rond te komen aan het eind van de maand, het geeft ook een gevoel van rust en controle. Dit laatste is misschien nog wel het belangrijkste: geld maakt misschien niet gelukkig, maar een gebrek aan geld en financiële controle maakt wel degelijk ongelukkig!

Om je op weg te helpen, heb ik mijn eigen huishoudboekje voor iedereen beschikbaar gemaakt. Je kunt hem hieronder downloaden. Hiervoor heb je Excel nodig, omdat dit voor het uitrekenen van bepaalde zaken nu eenmaal het makkelijkst is. Geen paniek, ik geloof zelfs dat de grote digibeten onder ons met dit template wel overweg kunnen!

Hoe werkt het huishoudboekje?

Alle in te vullen vakken zijn blauw-wit gekleurd, en als voorbeeld is ook een fictieve situatie in het rood ingevuld. Als je het boekje gaat gebruiken, kun je alle rode informatie wissen en vervangen door jouw eigen situatie.

We beginnen met de inkomsten. Sommige mensen zullen veel verschillende inkomstenbronnen hebben, anderen misschien alleen salaris. Je kunt dus zelf nuttige categorieën toevoegen. Mijn tip: het gaat bij een huishoudboekje wel om regelmatige inkomsten en uitgaven. Heel tof als je op je verjaardag €50 van je oma hebt gekregen, maar dit is natuurlijk geen inkomsten die je elke maand kan verwachten. Vul ook altijd je netto inkomsten in. Mocht je nu bijvoorbeeld ZZP’er zijn en je pas aan het eind van het jaar belasting betalen, reken dan alvast uit hoeveel belasting dit is en reken voor je inkomsten in je huishoud boekje alleen met het netto bedrag (dus: inkomsten – inkomstenbelasting). Zet het overige deel van je inkomsten op een aparte rekening zodat je daar aan het eind van het jaar je belasting van kan betalen.

Qua uitgaven zijn de kolommen opgedeeld in een stukje vaste uitgaven en variabele uitgaven. Voor de vaste uitgaven is het simpel: pak je bankafschrift of bankapp erbij, en ga bij alle kosten na of dit vaste lasten zijn. Ga het liefst twee hele maanden terug, dan ben je vaak de meeste vaste lasten wel een keer tegengekomen. Dit zijn bijvoorbeeld je huur of hypotheek, zorgverzekering, Netflix, etc. Natuurlijk zijn er altijd vaste lasten die je jaarlijks betaalt en waar je later pas aan denkt, op dat moment kun je deze lasten natuurlijk gewoon toevoegen. Deel ze in dat geval dan wel even door 12, dan passen ze in het huishoudboekje.

Dan zijn er nog de variabele uitgaven. Deze categorie zijn eigenlijk uitgaven die sterk verschillen door de maanden heen. Als voorbeeld staan uiteten en kroeg bijvoorbeeld: in de zomermaanden ga je misschien wat vaker op een terras uit eten dan in de winter. Ook zul je niet elke maand evenveel shoppen, dus kan het snel zijn dat de ene maand de uitgaven voor kleding veel hoger zijn dan de andere maand. Maak hier dus een inschatting van wat je ongeveer per maand kwijt denkt te zijn aan bepaalde uitgaven. Belangrijk: dit is ook meteen een moment om te bedenken hoeveel je aan bepaalde zaken kwijt wil zijn.

De tip voor deze variabele uitgaven is om met potjes te werken. Veel verschillende banken bieden in hun apps al de mogelijkheden aan om spaarpotjes te maken. Stort maandelijks het bedrag dat je kwijt wil zijn aan een bepaalde categorie in dat potje. Ga je een keer uiteten? Prima, dan neem je het bedrag op uit dat potje wanneer je betaalt. Het voordeel hieraan is dat wanneer je potje op is, je minder snel geneigd bent om meer geld uit te geven. Blijkbaar ben je al te vaak uit eten geweest die maand, en moeten je vrienden maar gewoon een pasta pesto bij je thuis komen eten….

Resultaat

Tot slot komt er een bedrag uitrollen bij “verschil” in het groen, oftewel het verschil tussen je inkomsten en uitgaven. Allereerst is het belangrijk dat dit een positief getal is, anders gaat er structureel meer uit dan er binnen komt en dat is nooit de bedoeling. Is dit verschil negatief of een erg klein getal, dan kun je twee dingen doen: meer inkomsten krijgen, of minder uitgaven doen. Dat eerste gaat vaak wat lastiger, maar je zou bijvoorbeeld een keer wat overuren kunnen pakken of kunnen besluiten om meer te gaan werken. Het is echter vaak makkelijker minder uit te geven: ga dus bijvoorbeeld door je lijst vaste lasten heen en kijk welke eigenlijk niet nodig zijn of opgezegd kunnen worden. Ook zou je natuurlijk in je budgetten kunnen snijden, en er bijvoorbeeld voor kiezen om iets minder vaak de kroeg in te duiken (of gewoon minder te drinken als je daar eenmaal bent….).

Als je eenmaal een goed verschil hebt in je inkomsten en uitgaven, ga dan bepalen welk bedrag je wilt sparen. Dit is het bedrag dat naar jouw financiële doel(en) gaat, of dat nou een buffer opbouwen is, je het naar een beleggersrekening stort of je het gebruikt om over een paar jaar een mooie auto te kopen. Een andere goede tip: zet hier ook de vaste lasten die jij jaarlijks betaalt neer, zodat je hiervoor alvast gedurende het jaar spaart. Zelf kies ik er namelijk vaak voor om mijn zorgpremie jaarlijks te betalen (hierdoor krijg je namelijk korting op je premie), maar dat betekent wel een grote uitgave aan het einde van het jaar. Ik deel daarom de premie op in twaalf delen, en maar elke maand 1/12e deel over naar een spaarrekening en stop dat in een apart potje. Zo is er aan het eind van het jaar geen enorme hap uit je spaarrekening waar je eigenlijk onbewust geen rekening mee had gehouden, en is het makkelijker te zien hoeveel je nou maandelijks daadwerkelijk spaart voor je doel.

Overigens staat er onder het spaardoel ook een spaarratio met daaronder een streven. Dit is simpel gezegd het percentage van jouw netto-inkomen dat je spaart. Hier hoef je niets mee te doen, maar ik vind dit zelf fijn werken omdat dit al een financieel doel op zichzelf kan zijn. Een bekende regel die ook het Nibud voorschrijft is bijvoorbeeld om altijd 10% van je inkomen te sparen. Voor degene die bekend zijn met de FIRE-beweging (Financial Independence, Retire Early) weten misschien wel dat aanhangers van die beweging er een sport van maken om dit percentage zo groot mogelijk te maken, vaak boven de 50%. Natuurlijk is dit niet voor iedereen haalbaar, maar het is wel handig om in elk geval die 10% aan te houden. Haal je die 10% niet omdat het verschil tussen je inkomsten en uitgaven te laag is? Dan weet je dat je moet gaan snijden in de kosten!

Tot slot is het belangrijk te beseffen dat ondanks het feit dat we door allerlei rekensommetjes te maken alles objectief in kaart kunnen brengen, je eigen financiën geen exacte wetenschap zijn. Er zullen maanden zijn waar je ver boven je budget uitgaat in een bepaalde categorie, of waar je juist een gigantische financiële meevaller hebt. Je zult dus altijd momenten hebben waarop je moet improviseren. Laat dit echter geen reden zijn om dan maar je hele huishoudboekje naast je neer te leggen. Vergelijk het met een dieet: er zal altijd een moment komen dat je een pizza naar binnen werkt, of het nou is omdat je vriendin graag een keer uit eten wou naar de pizzeria of simpelweg in een moment van zwarte. Accepteer dit en ga jezelf niet verdoemen, maar pak de draad wel gewoon weer op!

Wat is verder belangrijk?

Ten eerste is het belangrijk dat je zorgt dat het saldo van je inkomsten en uitgaven positief, dat wil zeggen dat je meer inkomsten hebt dan uitgaven. Hoewel dat logisch klinkt, zullen veel lezers herkennen dat dit toch niet alle maanden lukt. Dit maakt sparen of geld overhouden moeilijk.

Ten tweede is het van belang om het bedrag dat jij invult als “maandelijks sparen” voor jezelf erg serieus te nemen, bijvoorbeeld door dit bedrag van te voren al op een spaarrekening te zetten (eventueel via een automatische periodieke overboeking). Dit staat ook bekend als “Pay Yourself First”, waarbij je bij het binnenkomen van je salaris of andere inkomstenbron eerst spaart en dan pas uitgeeft, in plaats van de hele maand uitgaven doet en pas aan het eind van de maand kijkt wat er overblijft om te sparen. Over deze tactiek zal ik later nog een uitgebreidere blog schrijven.

Mocht je deze manier van budgetteren niet helemaal aanstaan en je bepaalde zaken anders aanpakken, doe dit natuurlijk vooral. Het belangrijkste is dat jij de controle houdt over je financiën en je eigen doelen weet te bereiken.

Wat zijn enkele voordelen van het maken van een huishoudboekje?

Het op deze manier in kaart brengen van je inkomsten en uitgaven heeft veel voordelen, waarvan ik er een paar hieronder noem:

1. Je brengt in kaart wat je vaste lasten zijn, en daarbij gaan ook direct vaste lasten opvallen waar je hiervoor nog niet bewust van was of die in de krochten van je bankafschriften niet langer opvielen. Denk aan dat ene streaming-abonnement waar je al maanden niet meer naar hebt gekeken. Grijp deze kans daarom ook direct aan om in deze kosten (waar mogelijk) te snijden, opgeruimd staat netjes!
   
2. Het is een goed moment voor jezelf om in je budgettering prioriteiten te stellen. Als jij een fan van goede restaurants bent, budgeteer jezelf dan gerust hiervoor een groot bedrag in. Als je er eigenlijk niet persé veel waarde aan hecht en met name uit gemak vaak buiten de deur eet of bestelt, kan dit een goede eye-opener zijn dat dit wellicht voor jou persoonlijk niet de juiste besteding is. Denk hier daarom goed over na!
   
3. Het belangrijkst: het geeft een gevoel van overzicht en bewustzijn, zodat je (weer) in controle bent over je uitgaven.

Conclusie

Het belangrijkste punt om mee te nemen uit deze (enigszins lange) post is dat overzicht een belangrijk middel is om je financiële doelen te bereiken. Hoewel een huishoudboekje in deze vorm niet voor iedereen ideaal is, ben ik ervan overtuigd dat je zonder overzicht nooit écht kan gaan voor je eigen financiële doelen. Het heeft mij in elk geval erg geholpen! Veel blogs op de website van SlimmeGeldTips zullen daarom nog terugblikken op deze post, omdat deze in mijn ogen de basis zijn voor veel andere bespaartips, investeerwensen en andere manieren om slim met je geld om te gaan.

Vergeet deze blog (en het huishoudboekje) niet te delen met je familie, vrienden en kennissen!